Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Enflasyon Raporu’nun açıklanmasının ardından Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e yönelik bir açık mektup kaleme aldı. Mektupta, 2024 yılı enflasyonunun, hedef düzeyin etrafındaki belirsizlik aralığını belirgin bir şekilde aştığına vurgu yapıldı. Özellikle, hizmet enflasyonundaki ataletin temel nedenleri olarak kira ve eğitim kalemleri öne çıkarıldı.
Kira artış oranlarının belirlenmesinde gerçekleşen enflasyonun kritik öneme sahip olduğu belirtilirken, konut sektöründeki arz-talep koşullarının da kira enflasyonunu yukarıya çektiği ifade edildi. TCMB’nin gönderdiği açık mektup, 1211 sayılı Merkez Bankası Kanunu’nun 42. maddesine dayalı olarak, enflasyon hedefine ulaşılamadığı durumlarda, TCMB’nin bu durumu hükümete yazılı olarak bildirme zorunluluğunu içermektedir. Mektup, 2024 yılı enflasyon hedefinden sapmanın nedenlerini ve alınması gereken önlemleri detaylandırmaktadır.
2024 Yılı Enflasyonunu Belirleyen Unsurlar
2024 yılı itibarıyla, tüketici enflasyonunun seyri üzerinde geçmiş enflasyona endeksleme davranışının etkisi etkili olmuştur. Enflasyon beklentileri yıl boyunca düşüş gösterse de, yüksek seviyelerde kalmaya devam etmiştir. Yılın ilk yarısında güçlü talep koşulları enflasyonu yükseltmeye katkıda bulunurken, üçüncü çeyrekten itibaren bu durum tersine dönmüştür. Ayrıca, Türk lirasındaki reel değerlenme, enflasyondaki düşüşe destek olmuştur. Emtia fiyatları, nisan ayına kadar yükseldikten sonra yılın geri kalanında genel olarak gerilemiştir. Yurt içi üretici fiyatları, 2024 yılında yüzde 28,5 artarak, temel mal enflasyonunu sınırlayan bir unsur olmuştur. Bu gelişmeler ışığında, 2023 yılını yüzde 64,8 seviyesinde tamamlayan yıllık tüketici enflasyonu, 2024 yıl sonunda yüzde 44,4 düzeyine düşmüştür.
Tüketici enflasyonu üzerinde en büyük etki hizmet fiyatlarından gelmiştir. Bazı hizmet sektörleri, enflasyona göre fiyat ayarlamalarını belirli bir gecikmeyle gerçekleştirmektedir. Eğitim ve kira kalemleri, hizmet enflasyonundaki ataletin nedenleri arasında yer almıştır. Yıl içerisinde genelde bir kez fiyat belirleyen eğitim hizmetleri, enflasyonu yukarı çeken bir diğer unsur olmuştur.
Mal grubu enflasyonu ise hizmet enflasyonuna kıyasla daha düşük seyretmiştir. Temel mal enflasyonu, özellikle dayanıklı tüketim mallarında daha ılımlı bir seyir izlerken, enerji ve işlenmemiş gıda kalemleri yüksek seyriyle dikkat çekmiştir. 2023 yılında uygulanan 25 m3 bedelsiz doğal gaz teşviki, enflasyonu düşürmüşken, uygulamanın sona ermesiyle birlikte 2024’te artış göstermiştir. Gıda fiyatları da mevsim normallerinin üzerinde artış göstererek enflasyon üzerinde baskı oluşturmuştur.
Para Politikası Stratejisi
2024 yılı boyunca TCMB, para politikası duruşunu aylık enflasyonun ana eğilimini ve beklentileri göz önünde bulundurarak oluşturmuştur. Enflasyon görünümündeki bozulmayı dikkate alarak, 2023 yılı sonunda yüzde 45 olan politika faizini, 2024 yılı mart ayında yüzde 50’ye çıkarmıştır. TCMB, nisan-kasım döneminde ihtiyatlı ve sıkı bir para politikası uygulamış ve politik faizi bu seviyede tutmuştur.
2024 yılı aralık ve 2025 yılı ocak aylarında, politika faizi 250 baz puan indirilerek yüzde 45 seviyesine getirilmiştir. Bu karar, enflasyonun ana eğiliminde, fiyatlama
