Bir şehir hastanesinde güvenlik görevlisi olarak çalışan işçi, mesai saatleri dışında özel güvenlik kurslarında düzenlenen eğitimlerde “ilk ve acil yardım” dersi vermek için hastane yönetiminden izin talep etti. Ancak hastane başhekimliği, iş sözleşmesinde yer alan bir hüküm gerekçe göstererek, işçinin bu talebini reddetti. Sözleşmenin ilgili maddesinde, çalışanın başka bir işte çalışmayacağına dair bir taahhüt olduğu belirtilmişti.
Reddedilen talebin ardından, işçi Kamu Denetçiliği Kurumu’na (KDK) başvurdu ve asli görevine ek olarak özel güvenlik kurslarında eğitim verebilmesinin sağlanmasını talep etti. KDK, konu hakkında Sağlık Bakanlığı’ndan yazılı bir görüş aldı. Sağlık Bakanlığı’nın görüşüne göre, işçinin 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile 2018 yılında sürekli işçi kadrosuna geçirildiği ifade edildi. Bu görüşte, personelin, bağlı olduğu idarenin uygun görmesi durumunda, haftalık çalışma saatini doldurması ve asıl işini aksatmaması kaydıyla, mesai saatleri dışında özel öğretim kurumlarında ders vermesinin mümkün olduğu belirtildi.
KDK, Sağlık Bakanlığı ve hastane başhekimliğine, işçinin talebinin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini ve gerekli denetimlerin yapılarak, işçinin özel güvenlik kurslarında uzman eğitici olarak ders vermesine izin verilmesi yönünde tavsiyede bulundu. İşçinin talebinin, Anayasa’ya ve ilgili mevzuata aykırı bir şekilde reddedilmesi eleştirildi.
İş Kanunu ve Borçlar Kanunu’na Dayalı Değerlendirme
KDK tarafından alınan kararda, 4857 sayılı İş Kanunu’nda işçilerin çalışma saatleri dışında başka bir işte çalışmalarını yasaklayan bir hükmün bulunmadığına dikkat çekilmiştir. Ayrıca, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’ndaki işçinin özen ve sadakat borcuna da vurgu yapılmıştır. Bu borç kapsamında işçinin, işverene bağlılık göstermesi ve onun çıkarlarını gözetmesi gerekirken, bunun yanı sıra asıl işini aksatmaması da beklenmektedir.
İşverenle çıkar çatışmasına neden olmadığı, rekabet yasağına aykırı teşkil etmediği ve görevini aksatmadığı sürece işçinin çalışma hakkının ihlal edilmemesi gerektiği belirtilmiştir. İşçi, talep ettiği ilk ve acil yardım dersi vermeyi mesai saatleri dışında yapacağına dair bir taahhütte bulunmuştur. Kamu hizmetinin aksamaması temel prensip olmasına rağmen, asıl işin çalışma saatleri dışındaki faaliyetlerin bu ilkeye zarar vermemesi durumunda işverenin izin vermesi gerektiği ifade edilmiştir.
Sonuç olarak, başhekimliğin iş sözleşmesindeki hükme dayanarak gerekçe sunmadan işçinin talebini reddetmesinin, Anayasa’da düzenlenen çalışma hakkı ve özgürlüğüne aykırı olduğu vurgulanmıştır. KDK, hastane yönetiminin talebi yeniden değerlendirmesi ve işçinin, özel güvenlik kurslarında ders verme talebinin gerçekleştirilmesi hususunda idareye tavsiyede bulunulması gerektiği sonucuna varmıştır.
