Erzincan İliç’te meydana gelen toprak kayması sonucu 9 kişinin yaşamını yitirdiği maden faciası üzerine kurulan araştırma komisyonu, taslak raporunu 518 sayfa olarak tamamladı. Rapor içerisinde toplam 79 öneri yer alırken, maden işletmelerinin denetlenmesi ve soruşturma süreçlerinin önemi vurgulandı. Optimum güvenlik ve etkin denetim sağlamak amacıyla, maden işletmeleri için uzman kadrolara sahip özel bir mahkeme önerilmekte. Bu mahkemelerin, madenler için açma izni, izleme ve işletme süreçlerinde uzmanlaşması gerektiği ifade edildi.
Maden kazaları riskinin azaltılmasına yönelik uygulamaların, yargısal denetim altında tutulması gerektiği de raporda üzerinde durulan noktalardan biri oldu. Özellikle altın madenlerinde acil durumlara müdahale edecek ve teknik bilgiye sahip, deneyimli ekiplerin kurulmasının zorunlu hale getirilmesi gerektiği önerileri arasında yer aldı. Bu gibi uygulamaların etkinliği için, ilgili uzmanların alanında bilgili olması büyük önem taşımaktadır.
Raporda, altın madenciliği faaliyetlerinden etkilenen alanların eski haline döndürülmesi için rehabilitasyon bütçesinin madenden peşin alınması gerektiği ifade edildi. Bu uygulama, yasa ile teminat altına alınması talep edilirken, işletmenin rehabilitasyon bedelini işleme aşamasına geçmeden önce ödemesi gerektiği belirtildi. İlgili bedellerin, ilerleyen aşamalarda ve hatta kapatma süreçlerinde kullanılacağı için bunların nemalandırılması da önceden belirlenen bir çerçeve ile düzenlenecektir. Öte yandan, raporda dünya genelinde üretilen altının yaklaşık yüzde 7’sinin teknoloji sektöründe kullanıldığı ve bu durumun geri dönüştürülebilir bir kaynak olarak değerlendirilebileceği vurgulandı. Bunun için bir ‘Altın Sertifikasyon Sistemi’ oluşturulması gerektiği vurgulandı ve madencilik alanına yatırım teşviklerinin artırılması talep edildi.
Ayrıca eğitim alanında da önemli önerilerde bulunuldu. İlkokuldan itibaren Afet ve Yer Bilimleri dersinin müfredata dahil edilmesi gerektiği, Türkiye’de madencilik algısının geliştirilmesi adına ilköğretim seviyesinden başlanarak eğitim sistemi üzerinde revizyon yapılması öneriliyor. Aynı zamanda, maden meslek liseleri ve yüksekokullarının kurulması gerektiği ve bu okullara kayıt yaptıran öğrencilere burs verilmesi gerektiği üzerinde duruldu. Madenlerin faaliyet gösterdiği iş gücünün nitelikli olması, bu okullardan mezun olanların istihdam edilmelerinin önemine işaret ediliyor.
“HALK BİLGİLENDİRİLMELİ”
Raporda ayrıca altın madenciliği konusundaki halk bilgilendirmesinin önemi açıkça belirtildi. Uluslararası kuruluşlarla siyanür yönetimi konularında iş birliğinin sağlanması gerektiği vurgulanarak, kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi amacıyla maden faaliyetlerinin yoğun olduğu illerde, halk katılımı ile düzenli toplantıların düzenlenmesi önerildi.
“ÜNİVERSİTELER DENETLEMELİ”
Son olarak, üniversitelerin ilgili bölümleri ve bilim insanlarının işletme projelerinde beyan edilen üretim yönteminin yanı sıra, mesnet teşkil eden jeoteknik koşulları yıllık veya iki yıllık periyotlarla kontrol ederek uygunluk durumunu raporlaması gerektiği kaydedildi. Böylece, denetim ve takip süreçlerinin etkinliği artırılabilir.
