Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan Kamu İç Kontrol Yönetmeliği, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde iç kontrol sisteminin oluşturulması, uygulanması, izlenmesi ve geliştirilmesi amacı ile hazırlanmıştır. Bu yönetmelik, 10 Aralık 2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na dayanarak hazırlandığı için, kamu hizmetlerinin etkin, verimli ve hesap verebilir bir biçimde yürütülmesini hedeflemektedir. Yönetmeliğin kapsamı düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç, diğer kamu idarelerini içermektedir.
Yönetmelikte çeşitli tanımlar yapılmaktadır. Örneğin, “Bakanlık” terimi Hazine ve Maliye Bakanlığını ifade ederken, “Harcama birimi” kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis edilen birimleri belirtmektedir. “Harcama yetkilisi”, bütçeyle ödenek tahsis edilen birimlerin en üst yöneticisi olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca iç kontrol, idarenin amaçlarına uygun şekilde mali ve diğer kontrolleri içeren bir sistem olarak tanımlanmakta, buna yönelik kurallar ve süreçler belirlenmektedir.
İç kontrolün amacı, kamu gelir ve giderler ile varlıkların etkili bir şekilde yönetilmesi, kanunlara uygun faaliyetlerin sürdürülmesi, mali yolsuzluk ve usulsüzlüklerin önlenmesi ve bilgi akışının sağlanmasıdır. Bu bağlamda, iç kontrolün işleyişi, belirli bir kurumsal yapı içinde etik değerlere sahip, yeterli ve yetkin personel ile sağlanmaktadır. İç kontrol faaliyetlerinin etkinliği, yıllık değerlendirmelere tabi tutulmakta ve sürekli olarak izlenmektedir.
Yönetmelikte iç kontrolün temel ilkeleri arasında yöneticilerin sorumluluğu, risk odaklı yaklaşım, kurumsal kapasite dikkate alınarak yapılması ve iç kontrol sisteminin bütün birimleri kapsaması yer almaktadır. Ayrıca iç kontrol bileşenleri; kontrol ortamı, risk değerlendirme, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletişim ile izleme olarak belirlenmiştir. Bu bileşenler aracılığıyla iç kontrol sisteminin etkin şekilde işlemesi hedeflenmektedir.
Yönetmelik kapsamında, Bakanlık iç kontrol standartlarını belirleyerek bu standartlara uyulup uyulmadığını izlemektedir. Aynı zamanda, ihtiyaca göre harcama yetkililerine yönelik düzenlemeleri hazırlamakta ve iç denetim alanında rehberlik hizmeti sunmaktadır. Kamu iç kontrol standartları, tüm idareler için tutarlı bir iç kontrol sistemi amacı taşımaktadır.
Üst yöneticilerin, harcama yetkililerinin ve diğer yöneticilerin iç kontrol ile ilgili sorumlulukları bulunmaktadır. Üst yönetici, iç kontrol sisteminin oluşturulmasını sağlamakla, harcama yetkilileri ve mali hizmetler birimi aracılığıyla bu sistemin uygulamasını izlemekte ve gerekli tedbirleri almaktadır. Harcama yetkilileri, birimlerinin iç kontrol sistemini oluşturarak uygulanmasını sağlamakla yükümlüdür.
Yönetmelik ayrıca, iç kontrol sisteminin izlenmesi ve değerlendirilmesi süreçlerini de içerir. İdarelerin iç kontrol standartlarına uyum çalışmaları, üst yönetici liderliğinde, mali hizmetler biriminin teknik desteği ile yürütülmektedir. Bu süreçte, harcama birimleri kendi uyum eylem planlarını hazırlamakla yükümlüdür.
Son olarak, yönetmelik elektronik ortamda iş ve işlemlerin gerçekleştirilmesine olanak tanımakta ve daha önceki yönetmeliklerin yürürlükten kaldırılması ile yeni bir düzenleme sürecine geçişin tamamlanmasını sağlamaktadır. Geçici maddeler kapsamında, idarelerin uyum süreçleri belirli bir takvime göre gerçekleştirilecektir.
Bu yönetmelik, Hazine ve Maliye Bakanı tarafından yürütülecek olup, kamu idarelerinin iç kontrol sistemlerinin daha etkili bir hale getirilmesini, saydamlık ve hesap verebilirlik ilkelerinin pekiştirilmesini hedeflemektedir.
