AK Parti yönetiminin, belediyelerin yetkilerine belirli sınırlamalar getirme ve harcamalarını sıkı bir denetim altına alma düşüncesi doğrultusunda, Belediyeler Yasası’nda kapsamlı bir değişiklik yapmak üzere çalışma başlatacağı öğrenildi.
Parti kaynakları, bu konuda henüz kesinleşmiş bir çalışma olmadığını, muhalefetle de görüş alışverişinde bulunarak yeni yasama döneminde düzenlemenin Meclis gündemine getirilebileceğini ifade ediyorlar.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz günlerde düzenlenen grup toplantısında, İstanbul’daki CHP’li belediyelere yönelik yapılan soruşturmaları örnek göstererek, bu durumların “suç organizasyonuna” dönüştüğünü iddia etti.
Erdoğan, belediye sistemindeki yozlaşmaya dikkat çekerek, muhalefete kapsamlı değişiklikler için çağrıda bulundu.
Yerel yönetimlerin harcamalarının denetimi ve yetki karmaşaları hakkında da bilgi veren Erdoğan, büyükşehir, ilçe, il belediyeleri ve il özel idareleri arasındaki yetki karışıklığının yeniden gözden geçirilmesini talep etti.
Kentsel dönüşüm gibi önemli konularda yükümlülüklerini yerine getiremeyen belediyeler için “zorlayıcı veya devredici düzenlemeler” yapılmasının gerektiğini belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın önceki açıklamalarının ardından, AK Parti’nin yapacağı çalışmanın detayları merak edilmeye başlandı.
Belediyeler hakkında daha önce de çalışmalar yapıldığını aktaran AK Parti mensupları, henüz somut bir teklif metninin oluşturulmadığını dile getiriyorlar.
Erdoğan’ın dikkat çektiği noktaların ardından, yapılacak düzenlemelerin ne şekilde olacağı konusunda tartışmalar sürerken, AK Parti kurmayları, önümüzdeki günlerde kapsamlı bir çalışma yürütüleceğini belirttiler.
Muhalefet ise Erdoğan’ın bu açıklamalarını, muhalefet partili belediyelerin yetkilerinin kısıtlanacağı bir hazırlık olarak yorumluyor.
AK Parti’de hangi seçenekler masada?
AK Parti kaynaklarına göre, kapsamlı bir belediye reformu çerçevesinde 5393 sayılı Belediyeler Yasası ile Büyükşehir Belediye Yasası’nda da değişiklik yapılması gündeme gelebilir.
Planlanan düzenlemeler arasında, belediyelerin görev, yetki ve sorumluluklarının netleştirilmesi; büyükşehir, ilçe ve şehir belediye başkanlarının yetkilerinin sınırlandırılması; harcamalarda sıkı denetim sağlanması; gelir kaynaklarının artırılması ve temel hizmetlerde öncelik verilmesi yer alıyor.
AK Parti kaynakları, ulaşım, altyapı ve içme suyu gibi hizmetlere öncelik verilmesi gerektiğini vurguluyor.
Bu bağlamda, ayrılan kaynakların hangi projeler için kullanılacağını belirlemek amacıyla sıkı bir sistemin oluşturulması planlanıyor.
BBC Türkçe’ye konuşan bir üst düzey AK Parti yetkilisi, “Eğer 100 liralık bir bütçe asli hizmetler için ayrıldıysa, bunu konser ya da panayırda harcayamazsınız. Bu konuda denetime açık ve şeffaf bir sistem kurmalıyız,” ifadelerini kullandı.
‘Kentsel dönüşümü geciktiren belediyelere ceza veya yetki devri’
Belediye başkanlarının yetki ve sorumluluklarının büyük oranda kendilerinde toplandığı, meclis ve encümenin etkisinin sınırlı kaldığına vurgu yapan kaynaklar, bu durumun kentsel dönüşüm ya da imar izinleri gibi önemli konularda sorunlara neden olduğunu dile getiriyor.
Kentsel dönüşüm süreçlerinin hızlandırılması amacıyla sistemde değişiklik yapılması planlanıyor. Taleplerini yerine getirmeyen veya süreçleri geciktiren belediyelere ağır ceza yaptırımları uygulanabileceği veya belediyenin yetkilerinin ilgili bakanlığa devredilmesi üzerine bir seçenek üzerinde çalışılıyor.
İmar planlamasında kurul seçeneği
Belediyelerin imar izni konusunda yetkilerinin kısıtlanması ya da paylaşılması da müzakere edilen olasılıklar arasında yer alıyor.
Özellikle büyükşehir merkezinden uzak ilçelerde, yeterli personel bulundurulmadığı ve imar planlamalarının sağlıklı bir şekilde yapılamadığı ifade ediliyor.
Bu nedenle, tek başına belediyenin yetkili olduğu durumlar yerine, vali, kaymakam ve ilgili bakanlık temsilcilerinin de yer alacağı bir kurul oluşturulması üzerinde duruluyor.
Temel hizmetlerde grev hakkı kısıtlanabilir
Yeni düzenleme çerçevesinde, çöp toplama ve içme suyu gibi temel hizmetlerde grev hakkına kısıtlama getirilmesi veya belediyelere alternatif tedbir alma yükümlülüğü eklenmesi gündeme gelebilir.
Çöplerin toplanamaması ya da içme suyu sağlanamaması durumunun halk sağlığını tehdit edebileceğine dikkate çeken bir AK Parti yetkilisi, “Grev bir haktır ama çöp toplanmaması gibi durumlarda hazırlıklı olmanız önemli. Bu alanlarda belediyeler önceden önlem almalıdır,” görüşünü paylaşıyor.
Mevsimlik nüfus artışına göre bütçe planlaması
Belediyelerin gelir çeşitliliğinin artırılması ve mevsimlik nüfus artışına göre bütçe planlaması gibi konular da yeni düzenlemenin ana başlıklarından biri olacak.
Özellikle turistik bölgelerde yaz aylarında artan nüfus göz önüne alındığında, merkezi yönetimden gelen payların sabit kaldığı ve bu nedenle hizmet aksaklığı yaşandığı belirtiliyor.
AK Parti kurmayları, “3 bin nüfuslu bir yer, yaz aylarında 10 bine çıkıyor ama üç bine göre bütçe alıyor. Dengesizlik giderilmeli,” diyorlar.
Kayyum atanması nasıl istisna olacak?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, grup toplantısında PKK’nın kendisini feshetmesiyle birlikte belediyelere kayyum atanmasının istisna olacağını ifade etti.
Ancak AK Parti yönetimi, 2016’daki darbe girişiminin ardından çıkarılan kayyum yasasında bir değişiklik yapmayı planlamıyor. Kayyum atamalarıyla ilgili “terör tehdidi” ortadan kalktıkça kayyum atanması gereğinin azalacağını belirtirken, gelecekte yeni tehditlere karşı yasanın korunması gerektiği dile getiriliyor.
Yerine kayyum atanan belediye başkanlarının geçici olarak görevden uzaklaştırıldığı ve dosyalarına göre geri dönüş olabileceği ifade ediliyor.
Ayşe SAYIN / BBC Türkçe
