5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “norm kadro ve personel istihdamı” başlıklı 49’uncu maddesinin üçüncü fıkrası, belediyeler ve bağlı kuruluşlar için istihdam sürecinde önemli değişiklikler getirmektedir. Bu düzenleme, çevre, sağlık, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, bilişim ve iletişim, planlama, araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarındaki avukat, mimar, mühendis, şehir ve bölge plancısı, çözümleyici programcı, tabip, uzman tabip, ebe, hemşire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker gibi uzman ve teknik personelin yıllık sözleşme ile çalıştırılabileceğini ifade etmektedir. Sözleşmeli personel aracılığıyla yürütülen hizmetlere ilişkin boş kadrolara ise ayrıca atama yapılamayacağı belirtilmiştir. Bunun yanı sıra, bu personelin yürütecekleri hizmetler için gerekli olan kadro unvanının niteliklerini taşımaları da zorunludur.
Ayrıca, bu fıkraya göre sözleşmeli olarak istihdam edilecek personele ödenecek net ücret, belirtilen kadro unvanı için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre tespit edilen her türlü ödemenin net tutarının yüzde 25 fazlasını aşamayacak şekilde, belediye meclisi kararıyla belirlenecektir. Genel hükümlere göre birinci dereceden kadro ihdas edilemeyen kadro unvanları için, o unvandan ihdas edilen en yüksek kadro derecesinin birinci kademesi esas alınarak ödeme yapılacak ve belirlenen azami tutar için yine aynı usul takip edilecektir. Ayrıca, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, unvanlar itibarıyla sınırlama getirebilir. Ek olarak, sözleşmeli personelin işe alım süreci, memur kadrolarına ilk defa alınma usulüne tabi olacaktır. Üç yıllık çalışma süresini tamamlayan sözleşmeli personel, talep etmeleri durumunda istihdam edildikleri memur kadrolarına atanacaklardır. Atananların diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakilleri ise bir yıl süreyle gerçekleştirilemeyecektir.
5393 sayılı Kanunun 49’uncu maddesine yapılan bu önemli değişiklik 19 Ocak 2023 tarihinde kabul edilen 7433 sayılı Kanunun 6’ncı maddesi ile yürürlüğe girmiştir. Bu düzenleme, sözleşmeli personelin işe alım sürecinin artık sınavsız ve ilansız olamayacağını, ilk defa memur alımı usulüne tabi olacağını ortaya koymaktadır. Bu yürürlük tarihi, 26 Ocak 2023’tür ve bu tarihten sonra belediyeler tarafından gerçekleştirilecek sözleşmeli personel alımları sınavlı ve ilanlı bir şekilde yapılacaktır.
Ayrıca, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Üyesi Oldukları Mahalli İdare Birlikleri Personel İstihdam Rehberi, bu süreçte dikkate alınması gereken hususları içermektedir. Rehberde belediye ve bağlı kuruluşlarının 5393 sayılı Kanunun 49’uncu maddesine göre sözleşmeli personel alımına ilişkin olarak öncelikle ilk defa alım usulüne göre gerçekleştirileceği, alımların merkezi yerleştirme veya ilgili idare tarafından yapılacak sınav yoluyla atama şeklinde iki yöntemle yapılacağı ifade edilmiştir. Ayrıca, bir alımın gerçekleşmesi için ilgili unvan, sınıf ve sayıları belirtilmek suretiyle Bakanlıktan izin alınmasının zorunlu olduğu belirtilmektedir. İzin verilmeyen pozisyonlar için merkezi yerleştirmeye başvurulamayacak, bu nedenle duyuru ve sınav yapılamayacaktır.
Sonuç olarak, 5393 sayılı Kanunun 49’uncu maddesine yapılan değişiklikler, sözleşmeli personel alımını ilk defa memur alımı usulü ile düzenlemiş ve bu sürecin daha şeffaf ve denetilebilir bir hale gelmesini sağlamıştır. Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü’nden gelen görüş yazıları da bu yeni düzenlemeyle ilgili detaylı bilgi sunmaktadır.
