DANIŞTAY KARARI
Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulundan:
Esas No : 2021/5 Karar No : 2024/2
İÇTİHATLARI BİRLEŞTİRME KURULU KARARI
Tam yargı davalarında, dava dilekçesinde talep edilen miktarın yargılama sürecinde artırılması durumunda, artırılmış miktara yönelik olarak faizin hangi tarihten itibaren işletileceği konusunda, Danıştay idari dava daireleri ve İdari Dava Daireleri Kurulu kararları arasında var olduğu iddia edilen uyuşmazlığın giderilmesi amacıyla Danıştay Başkanı tarafından içtihatların birleştirilmesi talep edilmiştir. İlgili kararlar ve yasal düzenlemeler değerlendirildikten, Raportör Üye Mustafa Arslan’ın görüşleri ve Danıştay Başsavcısı Nevzat Özgür’ün düşünceleri dinlendikten sonra, konu üzerinde inceleme yapılmıştır:
KONU İLE İLGİLİ KARARLAR
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından verilen 09/06/2020 tarihli E:2019/53, K:2020/853 sayılı karar:
Davacıların yakınlarının bir deprem sonucu hayatını kaybetmesi nedeniyle, davalı idarelerin hizmet kusurunu bahane ederek uğradıkları maddi ve manevi zararların tazminini talep ettikleri davada, “…mağdurun gerçek zararının, mahkemece yapılan bilirkişi incelemesi ile net bir şekilde ortaya çıkması durumunda, elde edilen bu gerçek zararın tamamının karşılanması için verilen artırma talebinin yeni bir dava niteliğinde olmayacağı, mevcut davadaki tazminat miktarının artırılmasına yönelik bir yasal hak olduğu dikkate alındığında, artırılan tazminat miktarı için faizin, idarenin ihtilafa düştüğü tarih olan dava açma tarihi veya idareye başvuru tarihi itibarıyla hesaplanması gerektiği… değerlendirilmektedir.” ifadesiyle, miktar artırımı nedeniyle temerrüde düşen davalı idare açısından faizin başlangıç tarihi belirlenmiştir.
Danıştay İkinci Daire tarafından verilen 05/03/2019 tarihli E:2016/15694, K:2019/976 sayılı karar:
Davacının sözleşmeli personel statüsüne geçirilmesine dair başvurusunun yargı kararı ile iptal edilmesi üzerine, yoksun kalınan maddi hakların tazminini talep eden davada, “…tam yargı davalarında, dava dilekçesindeki miktarın artırımına olanak tanıyan düzenleme uyarınca, artırılan kısmın kabulü halinde, bunun faizi miktar artırımı talebinin idareye tebliğ edildiği tarihten itibaren hesaplanmalıdır.” yönündeki karar verilmiştir.
Diğerleri arasında Danıştay İkinci Dairesinin 27/02/2020 tarihli E:2016/7379, K:2020/1219 sayılı kararıyla, göreve iade edilmemesi neticesinde yoksun kalınan mali hakların tazmini ile ilgili karar verilmiş, hükmedilen tazminat miktarına ilişkin artırımlara faizin, dilekçenin mahkeme kayıtlarına girişi tarihinden itibaren uygulanmasına karar verilmiştir.
Danıştay Altıncı Dairesince verilen 20/02/2020 tarih ve E:2015/5594, K:2020/2234 sayılı karar:
Davacının, taşınmaz üzerindeki hatalı parselasyon nedeniyle uğradığı zararları talep ettiği davada, “2577 sayılı Kanun’da, tam yargı davalarında miktar artırımına imkan tanıyan hüküm uyarınca, mahkeme kayıtlarına giren miktar artırımı dilekçesinin tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte ödenmesine hükmedilmelidir.” denilmiştir.
Danıştay Sekizinci Dairesi tarafından verilen 05/03/2021 tarihli E:2016/14173, K:2021/1384 sayılı karar:
Davacıların yakınının bir gölette hayatını kaybetmesi durumu üzerine devletteki hizmet kusurunun tazmini amacıyla açılan davada, “…dava dilekçesinde artırım talebine dair düzenleme uyarınca, artırılan tazminat için, zamanın hesaplanması miktar artırımına ilişkin dilekçenin idareye tebliğ edildiği tarihten itibaren belirlenmelidir.” denilmiştir.
Danıştay Onuncu Dairesi, 30/09/2020 tarihli E:2015/2427, K:2020/3409 sayılı kararında da, tam yargı davalarında miktar artırımına olanak tanıyan düzenlemeyi dikkate alarak, artırılan tutara faizin, idareye yapılan başvurunun tarihlerinden itibaren uygulanmasına hükmetmiştir.
Danıştay Onikinci Dairesi 08/12/2020 tarihinde verdiği E:2018/9732, K:2020/4072 sayılı kararında, göreve son verme işleminin yargı kararı ile iptal edilmesini takiben, yoksun kalınan maddi zararların tazmini için hükmedilen tazminatına süre aşımına göre faizin başlaması gerektiğini belirtmiştir.
DANIŞTAY BAŞSAVCISININ DÜŞÜNCESİ
İdari eylemlerden kaynaklanan zararın faizi ile birlikte idarece tazminine karar verilmesinin talep edildiği tam yargı davasına konu miktarın artırılması durumunda, artırılan miktar için hangi tarihten itibaren faize hükmedileceği hususunda Danıştay kararları arasında mevcut aykırılığın, içtihatların birleştirilmesi ile giderilmesi düşüncesine yer verilmiştir. Danıştay Kanunu’nun 39. maddesinde belirtildiği üzere, içtihat birliği sağlanması için gerekli yöntemler üzerinde durulması ve mevcut durumun değerlendirilmesi gerekliliği belirtilmiştir.
DÜZENLEMELER VE KAVRAMSAL ANALİZ
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’ndaki düzenlemelere paralel olarak, tam yargı davalarında haiz olunan hakların kullanımına yönelik geleneksel yasa kısıtlamalarının aşılması gerektiği vurgulanmıştır. Bu bağlamda, en uygun çözüm, faiz müessesesi ile birlikte tam yargı davalarının toplam faydasını gözeterek, adaletin sağlanması adına düzenlemelerde yasal değişikliklerin yapılması gerekliliği üzerinde durulmalıdır.
GENEL DEĞERLENDİRME
Miktar artırımı veya tazminat talepleri sırasında gerek kararların gerekse davaların etkisi, hukuki çerçevede sağlanmalıdır. Yargı sisteminin hızlıca ve etkin bir biçimde işleyebilmesi adına, yargı mercileri arasında uyum ve birlikteliğin sağlanmasına yönelik çalışmalara devam edilmelidir. Danıştay’ın verdiği kararların, hukukun üstünlüğü ilkesi temelinde ve tüm yargı sisteminde aynı anlayışla uygulanması gerekmektedir.
VI. SONUÇ
İdari eylem ve işlemlerden dolayı uğranılan zararın tazminine yönelik tam yargı davalarında, miktar artırımında bulunulması durumunda, dava dilekçesinde belirtilen miktar için hangi tarihten itibaren faize hükmedilecekse, artırılan miktara da aynı tarihten itibaren faize hükmedilmesi gerektiğine dair içtihadın birleştirilmesi yönünde karar verilmiştir.
USUL YÖNÜNDEN KARŞI OY
İçtihatların birleştirilmesi hususunda var olan yargı kararlarından oluşan farklılıkların, hukuki istikrarı sağlarken sınırlamaların da göz önünde tutulması gerektiği ifade edilmiştir. İçtihadın birleştirilmesi ile oluşturulan normların, ilgili yasaların dışına taşınması gibi hoşnutsuzluklara yol açacak türden olmaması, yargının genel seyrini olumlu etkilemelidir.
