Son yıllarda Türkiye’nin para yönetimi ve enflasyon sorunları, banknotların değerini ve ekonomik dengeyi ciddi şekilde etkilemektedir. Geçen yıl ocak ayında 200 liralık banknotların, piyasada bulunan paralar içindeki oranı, bu yıl itibarıyla %24.2’lik bir artışla %52’ye yükselmiştir. Bu da demektir ki, piyasada dolaşan her iki banknottan biri 200 lira değerindedir. bu durum, daha büyük değerli banknotların piyasaya sürülmesinin zorunlu hale geldiğini ortaya koymaktadır. Özellikle 5, 10 ve 20 lira gibi düşük değerli banknotların alım gücü neredeyse kalmamış durumda, bu banknotlar artık sadece simgesel bir değer taşımaktadır. 200 lira, günümüzde bahşiş verme durumlarında bile kullanılabilecek bir miktar haline gelmiştir. Bu bağlamda, 500 ve hatta 1.000 lira banknotlarının basılması gerektiği düşünülmektedir.
50 TL’NİN PAYI YÜZDE 5.9
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Milletvekili Erdoğan Toprak’ın hazırladığı bir rapor, bu durumu daha da net bir şekilde ortaya koymaktadır. Toprak’ın MYK’ya sunduğu raporda, uluslararası standartlar ve emisyon ilkeleri çerçevesinde, en yüksek değerdeki banknotun toplam emisyon hacmini %50’ye ulaştığında, daha yüksek değerdeki banknotların piyasaya sürülmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Yapılan analizler sonucunda, 200 lira banknotunun %52’lik bir paya sahip olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, en yüksek değerdeki ikinci banknot olan 100 lira, toplam emisyon hacmi içerisinde 2023 yılında %25.4 paya sahipken, bu yılın ocak ayında %17.4’e gerilemiştir. Ayrıca 2023 yılında %9.2 olan 50 lira banknotunun payı, bu yılın ocak ayında %5.9’a düşerken, 20 lira banknotunun payı da %5.2’den %4.8’e düşmüştür.
Yapılan bu analiz ve raporlar, ekonomik durumun ve paranın alım gücünün ne denli düştüğünü gözler önüne sererken, yeni banknotların basımının kaçınılmaz hale geldiğine işaret etmektedir. Hükümetin ve Merkez Bankası’nın bu konuda nasıl bir aksiyon alacağı, ekonomik istikrar açısından büyük önem taşımaktadır. Sonuç olarak, artan enflasyon ve değişen piyasa koşulları, Türkiye’de banknot yapısını değiştirme ihtiyacını doğurmuştur. 200 lira ve bunun üzerindeki banknotların basılması, bu sorunun çözümü için kritik bir adım olarak değerlendirilmektedir.
Cem YILDIRIM
