Asrın felaketi olarak tanımlanan deprem sonrası yeniden imar çalışmalarına hız verildi. Bugün teslim edilecek olan 250 bin 636’ncı konut, toplamda bu yıl sonuna kadar tamamlanacak 452 bin 983 bağımsız bölümün önemli bir parçasını oluşturuyor.
6 Şubat 2023’te meydana gelen depremin merkez üssü olan Kahramanmaraş’ta gerçekleştirilecek anahtar teslim töreni, Azerbaycan Mahallesi’nde yapılacak ve bu tören, deprem konutlarının büyük bir kısmının hak sahiplerine ulaşması açısından büyük bir anlam taşıyor. Törende Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in yer alması bekleniyor. Şu ana kadar bölgedeki 201 bin konutun teslimatı gerçekleştirildi. 250 bin 636’ncı konut ile birlikte toplam maliyet 31,5 milyar dolara (1,2 trilyon lira) ulaşırken, yıl sonuna kadar tamamlanacak konutlarla bu rakam 57 milyar dolara (2,3 trilyon lira) çıkacak. Depremlerin ekonomiye toplam maliyetinin ise çevre düzenlemesi, altyapı ve iş yeri inşaatlarıyla birlikte 104 milyar doları (4,3 trilyon lira) geçmesi bekleniyor.
Törende iki cumhurbaşkanının katılımıyla Azerbaycan Mahallesi’nde planlanan kültür merkezinin temeli de atılacak. Ayrıca, kura çekimi sonucu yapımı tamamlanan 49 bin 56 bağımsız bölümün hak sahipleri de belirlenecek. En yüksek konut teslimatının 22 bin 239 ile Hatay’da gerçekleştirilmesi ön görülüyor. Malatya ise 9 bin 161 bağımsız bölüm teslimi ile ikinci sırada yer alacak. Adıyaman 5 bin 277 bağımsız bölümle üçüncü sırada olurken, Kahramanmaraş’ta 4 bin 311, Diyarbakır’da 2 bin 636 bağımsız bölüm teslimatı yapılacak. Diğer şehirlerde ise Elâzığ’da 1429, Osmaniye’de 1.336, Şanlıurfa’da 1263, Gaziantep’te 675, Adana’da 490, Kilis’te 105, Sivas’ta 85 ve Kayseri’de 49 bağımsız bölüm teslim edilecektir.
ŞİMDİ, YIKILAN HER BİRİ YENİDEN
- Son faciayı 6 Şubat 2023’te yaşadık; 500 binden fazla konut yıkıldı. Hükûmet hızlı bir şekilde prefabrik konutlar temin etti, ardından kalıcı konutlarla ilgili ilk adımlar atıldı. Yıl sonuna kadar toplamda 452 bin 983 konutun teslimi planlanıyor.
- Ocak 2020’de Elâzığ’da meydana gelen deprem sonrasında 24 bin 537 afet konutu 2022 yılında teslim edildi.
- Büyük depremlerden biri olan 30 Ekim 2020’deki İzmir depreminin ardından konut teslimleri 2023 yılı itibarıyla tamamlandı.
- 2011 Van depremi sonrasında 39 gün içinde kalıcı konutların temeli atıldı ve felaketin yıl dönümünde 15 bin konut hak sahiplerine teslim edildi. Toplamda 25 bin konut inşa edildi, Van yeniden inşa edildi.
- Aynı yıl, Kütahya’nın Simav ilçesinde de depremin yıktığı bölgede 928 afet konutu altı ay içinde tamamlandı.
MARMARA DEPREMİNDE İKİ YIL ÇADIRDA GEÇTİ
- Türkiye, tarih boyunca birçok deprem felaketi yaşadı; bunlardan biri de 1966 yılında meydana gelen Varto depremidir. 6,8 büyüklüğündeki depremin ardından 2.394 kişi hayatını kaybetmiş ve bölgedeki tüm yapılar yıkılmıştır. Afetzedelerin konutları, 40 ila 43 yıl arasında teslim edilebildi.
- Ancak bu durumu yalnızca afetzedelerin çocukları ya da torunları görebildi. Bu süreçte Türkiye, altı cumhurbaşkanı, 30 hükûmet ve 13 başbakan değişikliğine tanıklık etti, fakat Varto’da hiçbir iyileşme olmadı.
- 1999 Marmara depremlerinde de 40 bin kişinin hayatını kaybettiği ve on binlerce insanın evsiz kaldığı kaydedildi. O dönemde iktidar temsilcileri, bölgeye günler sonra gidebildi ve eleştirilerin hedefi oldu. Dönemin hükümeti, inşaat çalışmalarında da yetersiz kalmıştı.
- Deprem sonucu 130 bin konut yıkılmış, hükümet 25 bin 354 konut inşa etmeyi planlamış, fakat yalnızca 14 bin 531’ini teslim edebilmiştir.
- İki yıl sonra hâlâ çadırlarda yaşayan insanlar vardı; prefabrik konutlar bile lüks olarak kabul ediliyordu.
- Hükûmet bir yıl sonra, “konutlar en kısa sürede teslim edilecek” açıklamasında bulundu, fakat bir yılın sonunda ilk temel atılabilmiştir.
- Depremin üzerinden iki yıl geçmesine rağmen İzmit, Gölcük, Yalova, Bolu ve Düzce gibi bölgelerde birçok yere düzenli su sağlanamıyordu.
- İki yıl sonra dahi bölgedeki geçici konutların %70,6’sı prefabrik, %20,6’sı konteyner, %7,6’sı ise çadırdan oluşuyordu.
SAATTE 23 KONUT
Tören öncesi Kahramanmaraş Azerbaycan Mahallesi’nde açıklamalarda bulunan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, “Şu anda deprem bölgesinde saatte 23, günde 550 konut inşa ediliyor. Tarifi imkânsız bir hızla yolumuza devam ediyoruz. Hiçbir depremzede kardeşim endişeye kapılmasın, çevremizdeki ateş çemberine rağmen mücadelemiz sürecek, yıl sonuna kadar 11 ilimizde 453 bin hak sahibine konutlarını teslim etmiş olacağız” ifadelerini kullandı.
KARDEŞLİĞİN SİMGESİ
Azerbaycan Mahallesi olarak adlandırılan bölgede 1.183 konut ve 1.595 iş yerinin inşaatına başlamıştır. Yapım aşamasında sona yaklaşılan 1.109 konut ve 766 iş yeri bulunmaktadır. Depremde ağır hasar gören Sezai Karakoç İlkokulu’nun yerine Haydar Aliyev İlkokulu inşa edilmekte; bu okul, laboratuvarlar, spor salonu, kütüphane ve oyun parkları ile donatılarak 1.500 öğrenciye eğitim vermeyi hedefliyor.
