Anayasa Mahkemesi’nden (AYM) yapılan açıklamada, Başkan Zühtü Arslan Özkaya’nın, Mısır Yüksek Anayasa Mahkemesi’nin daveti üzerine Mısır’ın başkenti Kahire’de gerçekleştirilen Afrikalı Anayasa Mahkemeleri, Yüksek Mahkemelerin ve Anayasa Konseylerinin Başkanları Sekizinci Üst Düzey Toplantısı’na gözlemci üye olarak katıldığı belirtildi. Bu toplantının ana teması “Halkların Kalkınmasında Anayasal Denetimin Rolü”ydü.
Toplantının ilk oturumunda konuşma yapan Özkaya, Türk Anayasa Mahkemesi’nin olağanüstü hal (OHAL) deneyimlerini öne çıkardı. Özkaya, anayasa mahkemelerinin hem insanları hem de devleti adalet temelinde yaşatma amacına hizmet eden önemli kurumlar olduğunu ifade etti. Bu bağlamda, anayasa mahkemelerinin esas görevinin, temel hak ve özgürlükleri güvence altına almak ve egemenlik yetkisini demokratik ilkeler çerçevesinde kullanmaya yönlendiren toplumsal sözleşme niteliğinde olan anayasaların işleyişini sağlamaktan geçtiğini belirtti.
Özkaya, OHAL yönetimlerinin anayasa hukuku açısından özel bir öneme sahip olduğunu vurgulayarak, olağanüstü halin, olağanüstü durumlara ilişkin hukuki kuralların uygulandığı ve bu uygulamalarının hukuki denetimden geçtiğini belirtti. Böylelikle, OHAL rejimlerinin istisnai ama hukukun içinde varlık gösterdiklerine dikkat çekti. Türk Anayasa Mahkemesi’nin bu konudaki birçok kararını hatırlatan Özkaya, olağanüstü yönetimlerin kaynaklarının anayasa olduğunu ve yasama ile yargı organlarının denetiminde sürdürüldüğünü ifade etti. Ayrıca, olağanüstü yönetimlerin amacının anayasal düzeni korumak ve savunmak olduğunu vurguladı.
– “FETÖ’nün atipik yapılanması ve kripto taktikleri titiz bir mücadeleyi gerekli kılmıştır”
Özkaya, Türkiye’de 15 Temmuz 2016 tarihinde yaşanan Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) darbe girişiminin ardından OHAL uygulaması başlatıldığını hatırlattı. Bu süreçte, FETÖ mensuplarınca devlet ve millete karşı ciddi bir saldırı düzenlendiğini belirten Özkaya, darbe girişiminin, devlet ve milletin direnişi ile başarısızlığa uğradığını aktardı. Özkaya, hain örgütün yıllarca kamu kurumlarına sızdığını ve bu nedenle daha kapsamlı ve titiz bir mücadelenin gerekliliğini ifade etti.
OHAL’in 20 Temmuz 2016 tarihinde ilan edildiğini ve bu durumun, mevcut tehlikenin ortadan kaldırılması amacını taşıdığını vurgulayan Özkaya, OHAL sürecinin 18 Temmuz 2018 tarihinde sona erdiğini bildirdi. Bu süreç içerisinde, olağanüstü tedbirlerin devreye sokulduğunu belirtti. Ayrıca, bu tedbirlerin anayasa ve yasalara uygun bir şekilde uygulandığını sözlerine ekledi.
Özkaya, yürütme, yasama ve yargıdaki tüm kurumların, anayasal norm ve yükümlülüklere uygun hareket ettiğini ifade etti. OHAL tedbirlerinin içeren kararnamelerin, Meclis’in onayına sunulup kanunlaşıp ardından anayasal denetime tabi tutulmuş olduğunu belirtti. Bu çerçevede, OHAL tedbirlerinin hukuki bir çerçevede tesis edildiğini ve yargı denetimine tabi tutulduğunu ifade etti.
Son olarak, AYM’nin OHAL tedbirleri ile ilgili olarak bir olağanüstü hal kararnamesini doğrudan inceleyememiş olsa da, bireysel başvurularla denetim hakkını kullandığını açıkladı. Özkaya, AYM’nin bu konudaki norm denetim ve bireysel başvurulardaki önemli karar
