Türkiye’de konut piyasası üzerinde etkili olan bazı dinamikler, ev sahiplerinin satış yaparken yüksek getiriler elde etme arzusuyla ortaya çıkmıştır. Aynı şekilde, kiralık konutlar için de enflasyonun çok üzerinde kira artışları talep edilmesi, pek çok vatandaşın yaşam standartlarını zorlamış durumda. Türkiye konut piyasasındaki bu yüksek fiyat artışları, OECD’nin araştırmalarında da dikkat çekmiştir. Örneğin, 2015 yılında 1 milyon lira olan bir konutun fiyatı, 2024 yılı itibarıyla 16 milyon 400 bin liraya, 2 bin 500 lira olan kiralık bir konutun fiyatı ise 21 bin 250 liraya yükselmiştir. Bu durum, merkezi lokasyonlarda konut bulmanın zorlaşması sonucunu doğururken, pek çok kişi de evin metrekaresini küçültmekte ya da şehrin çeperlerine taşınmakta bir çözüm arayışına girmiştir. İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizamettin Aşa, bu eğilimlerin İstanbul gibi mega pazarlarda somut bir şekilde hissedildiğini belirtmiştir.
ULAŞIM AĞI ETKİLİ
Son birkaç yılda İstanbul’da, banliyölerde yaşama eğiliminde önemli bir artış gözlemleniyor. Merkezlerden daha yüksek fiyatlarla konut kiralamanın ve satın almanın zorluğu, özellikle metro ve metrobüs gibi ulaşım yollarının bulunduğu çeper bölgelere yönelimi artırmıştır. Metro hatlarının genişlemesi, bu yeni yaşam alanlarının talebini de artırmıştır. Aşa, bu eğilimin zamanla daha da artarak devam edeceğini öngörmektedir.
FİYAT YARI YARIYA FARK EDİYOR
Merkezdeki kiralık konut fiyatları 35-40 bin lira aralığında iken, çeperlerde bu fiyatlar 10-15 bin lira bandına kadar düşebilmektedir. Satılık konutlar içinse, 10-15 yıllık eski binalarda 1 milyon 500 bin ile 2 milyon 500 bin lira arasında daha küçük metrekarelerde evler bulunabilir. Ancak şehir merkezinde 1+1 tipi ev fiyatları eski yapılar için bile 3 milyon liradan başlayarak 10 milyon liraya kadar çıkabilmektedir. Bunun yanı sıra, son dönemde oluşan yüksek faiz oranları konut kredilerini de olumsuz etkilemiş ve kredi maliyetlerini artırmıştır. Bu durum, özellikle çekirdek ailelerin aidat ödemeleri ve maliyetlerini azaltma çabası üzerinde etkili olmuştur. Kredi maliyetleri bir ölçüde düşük seviyelere çekilmiş olsa da, ev alımı özellikle düşük gelirli vatandaşlar için hala kritik bir zorluk teşkil etmektedir. Örneğin, 120 ay vadeli bir konut kredisi için 500 bin lira aldığında aylık taksit 14 bin 483 lira olurken, toplam geri ödeme 1 milyon 753 bin liraya ulaşmaktadır. 1 milyon lira kredi alan biri içinse, bu rakam aylık 28 bin 966 lira olurken, toplam geri ödeme 3 milyon 494 bin liraya çıkmaktadır.
