Türkiye, gıda güvenliği alanında ciddi bir krizle karşı karşıya. Bir taraftan pestisitlerin çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri giderek artarken, diğer taraftan bu kimyasalların yol açtığı en önemli sorunlardan biri olan erken ergenlik vakalarında kullanılan ve tek etkili tedavi yöntemi olarak bilinen Lucrin Depot isimli ilaca erişim kalmadı. Greenpeace Türkiye’nin ‘Pestisitler ve Çocuklar’ isimli güncel raporu, sebze ve meyve tüketimindeki yüksek hormonsal, sinir sistemi zararlarıyla birlikte kanserojen özellikte pestisitlerin varlığını açıkça kanıtlıyor. Özellikle bu kimyasallar, çocukların sağlığını tehdit eden en büyük faktörler arasında yer alıyor. PFAS grubu kimyasalların (doğada çözünmeyen ve vücutta biriken) yüzdesinin 43 olduğu bu pestisitlerin, çocukların gelişimindeki bağışıklık ve sinir sistemleri üzerinde kalıcı etkileri ortaya çıkıyor. Bu maddelerle kontamine olmuş gıdaların, sadece kısa vadede sağlık sorunlarına değil, aynı zamanda uzun vadede ciddi sağlık problemlerine yol açtığı aşikâr. Erken ergenlik ise bu sorunların başında gelmekte ve çocukluk döneminde sessiz bir kriz halini almakta.
TÜRKİYE’DE LUCRİN DEPO KRİZİ
Erken ergenlik tedavisinde kullanılan Lucrin Depot, Türkiye’de artık eczanelerde mevcut değil. İlacın ithalatı durdurulmuş durumda. Bunun geçici bir tedarik krizi olmadığı, İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü tarafından da dile getirilen yapısal bir sorun olduğu belirtiliyor. Ankara Eczacı Odası Başkanı Uzm. Ecz. C. Cem Abbasoğlu, bu durumu net bir şekilde ifade ediyor. İstanbul Eczacı Odası Başkanı Pınar Özcan, ilacın Türkiye’ye satılmadığını ve muadilinin bulunmadığını, bunun yanında rapor alım şartlarının da zorlaştırıldığını vurguluyor.
Türkiye’de döviz kuru ile ilaç fiyatlandırmasında kullanılan sabit euro kuru arasındaki uçurum, ithal ilaçların ülkeye girme sürecini neredeyse imkânsız hale getiriyor. Günümüzde serbest piyasada 44 lirayı aşan euro kuru, Sağlık Bakanlığı tarafından ilaç fiyatlandırmasına hâlâ 21,67 lira olarak sabitleniyor. Bu durum, üreticilerin Türkiye pazarından çekilmesine yol açarken, vatandaşların ilaca erişimi de zora giriyor. Özcan aynı zamanda, Lucrin Depot’un muadilinin olmamasının bu sorunu teknik bir mesele olmaktan öte, çocukların sağlığı için ağır sonuçlar doğurabilecek bir durum olduğunu belirtiyor.
ERKEN ERGENLİK BİR HALK SAĞLIĞI KRİZİNE DÖNÜŞÜYOR
Uzmanlar, erken ergenlik tedavisindeki gecikmelerin çocuklarda boy kısalığı, psikolojik travmalar, hormonal bozukluklar ve sosyal izolasyona yol açabileceğine dikkat çekiyor. Lucrin Depot gibi ilaçlara zamanında ulaşamama durumu, çocukların geleceğini kalıcı olarak etkilemeyi sürdürüyor. Erken ergenlik vakalarının artışı ve pestisit kalıntıları arasında net bir ilişki olduğu günümüzdeki akademik çalışmalarla kanıtlanmış durumda. Pestisit maruziyeti, özellikle gelişmekte olan bağışıklık sistemleri, sinir ağları ve hormonal dengeleri üzerindeki etkileriyle çocukları tehdit ediyor. Ancak tüm bunlar, ticari kârlılık hesaplarının gerisinde kalıyor. Avrupa Birliği, insan sağlığına zararlı pestisitlerin kullanımını büyük ölçüde yasaklarken, Türkiye’de bu kimyasalların tarım alanlarında serbestçe kullanılmaya devam etmesi dikkat çekiyor.
HER İKİ BAKANLIKTAN DA AÇIKLAMA YOK
Greenpeace’in ‘Pestisitler ve Çocuklar’ başlıklı raporu, yalnızca bir çevre sorunu değil, aynı zamanda çocuk hakları ihlali olduğunu da ortaya koyuyor. Pestisit maruziyeti ve ilaç yokluğu bir arada değerlendirildiğinde, çocukların yaşam hakkı, büyüme hakkı ve sağlık hakkının ihlal edildiği anlaşılmakta. Ancak yetkili kurumlar, bu görünmeyen kriz karşısında sessiz kalmayı sürdürüyor. Tarım ve Orman Bakanlığı, geçmişte pestisit kalıntılarının azaldığını ifade etse de, sahadan gelen veriler bu söylemi doğrulamıyor. İlaç erişimi eksikliğine dair ne Sağlık Bakanlığı’ndan ne de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan tatmin edici bir açıklama yapılmamıştır. Oysa bu durumu düzeltmek üzere yeterli bilimsel bilgi, insan kaynağı ve kurumsal kapasite mevcuttur.
