ŞANLIURFA, insanlık tarihinin en önemli noktalarından biri olan Göbeklitepe ile tanınırken, burada bulunan Çakmaktepe kalıntıları, tarihi derinliğiyle dikkat çekiyor. Bu kalıntıların, yaklaşık 12 bin yıllık geçmişiyle ‘tarihin sıfır noktası’ olarak anılan Göbeklitepe’den yaklaşık 1000 yıl daha önce inşa edildiği düşünülüyor. Bu durum, arkeolojik çalışmaların ve buluntuların yeniden tanımlanması açısından büyük bir önem taşıyor.
2018 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan Göbeklitepe’nin de dahil olduğu ‘Taş Tepeler’ projesi çerçevesinde Şanlıurfa’da yürütülen kazı çalışmaları dikkatle sürdürülüyor. Yapılan araştırmalar neticesinde, Çakmaktepe olarak bilinen yerleşim alanında da buluntular gün yüzüne çıkarıldı. Uzman arkeologlar, bölgede yapılan kazıların kış koşullarından etkilenmemesi için naylon brandalarla koruma altına alındığını belirtiyor. Kazı çalışmalarını yürüten Doç. Dr. Fatma Şahin, 2021 yılından beri burada kazılara başladıklarını ifade ederek, bu süreçte önemli bilgiler elde ettiklerini vurguladı.
Doç. Dr. Şahin, “2012 yılında bölgede yüzey araştırmaları başlattık ve pandemi dönemini fırsata çevirerek daha kapsamlı bir araştırma yürütme olanağı elde ettik,” diyerek sürecin nasıl geliştiğini anlattı. Harran Ovası’nın batısındaki alandaki az bilinen yerleşim yerleri hakkında önemli bulgular elde ettiklerine dikkat çeken Şahin, “Bu yerleşimlerin çoğu çanak çömlek dönemi ile avcı-toplayıcı topluluklara ait. Çakmaktepe buradan biri olarak karşımıza çıkıyor. Aynı yıl kazı çalışmalarına başladık ve buranın, Göbeklitepe ve Karahantepe’nin öncüsü olduğunu söyleyebiliriz,” şeklinde konuştu.
Çakmaktepe’de yürütülen kazılarda, yaklaşık 16 metre çapında, ana kayaya oyularak yapılmış büyük bir yapı bulundu. Doç. Dr. Şahin, bu yapı içerisinde yakılmış hayvan başlarının tespit edildiğini ekledi. “Bulduğumuz içeriğin arasında yabani sığır, koyun, keçi, atgiller ve ceylan gibi hayvan türleri yer alıyor,” dedi. Karbon-14 testi yapılmadığı için kesin tarihlendirme yapılamasa da, mevcut buluntulara dayanarak Çakmaktepe yerleşiminin milattan önce 10 bin yılına kadar uzanabileceği tahmin ediliyor.
Doç. Dr. Şahin’in ifadelerine göre, Çakmaktepe’de sadece konut olarak nitelendirilebilecek yapılar değil, aynı zamanda kamusal yapıların da gün yüzüne çıkarıldığı belirtiliyor. “Göbeklitepe’deki yapılar tapınak olarak tanımlanıyor; biz burada ‘özel’ veya ‘kamusal yapı’ diyoruz,” diyen Şahin, burada keşfedilen yapının da daha önce terk edilerek gömüldüğünü aktardı. Yapının dış duvar taştan ve dikili taşlardan özenle oluşturulmuş olduğu bilgisi, önceki dönemlerdeki yapıların durumunu gözler önüne seriyor.
Son olarak, yapılan kazılardan elde edilen kalıntıların korunması amacıyla, kış mevsiminde olumsuz koşullardan etkilenmemesi için naylon brandalarla kapatıldığı ifade edildi. Bu durum, arkeolojik alanların sürdürülebilirliğini sağlama yönünde atılan önemli adımlardan biri olarak değerlendiriliyor.
Haber-Kamera: Ali Leylak – ŞANLIURFA – DHA
