ABD Anayasası’na göre, anne babanın vatandaşlığına bakılmaksızın ABD sınırları içinde doğan tüm çocuklar ‘jus soli’ yani ‘doğum hakkı vatandaşlığı’ ile ABD vatandaşı oluyordu. Bu durum, Anayasa’nın 9 Temmuz 1868’de kabul edilen 14. değişikliği ile resmen güvence altına alınmıştır. Bu düzenlemeyle, Amerika’da doğan bireylerin, doğum yeri esasına göre otomatik olarak vatandaşlık hakkına sahip olmaları sağlanmıştır.
Doğum hakkı vatandaşlığından ‘doğum turizmi’ne
Kölelik dönemlerinden bu yana devam eden bir uygulamanın sona ermesini sağlamak ve ülkedeki Afrikalı Amerikalılara vatandaşlık verilmesi amacıyla yapılan bu düzenleme, zamanla ‘doğum turizmi’ olarak bilinen bir uygulamaya dönüşmüştür. Bu durum, aralarında Türk ünlülerin de bulunduğu birçok kişinin, çocuklarının ABD vatandaşı olabilmesi amacıyla doğumlarını Amerika’da gerçekleştirmesine neden olmuştur.
Trump’ın ilk işi: 157 yıllık uygulamayı sonlandırmak
Ancak son yıllarda, Donald Trump yönetiminin göçmen karşıtı politikaları ile birlikte doğum hakkı vatandaşlığı yeniden tartışma konusu haline gelmiştir. Muhalefet, ABD topraklarında doğan kayıtsız göçmenlerin çocuklarına tanınan vatandaşlık hakkının sona ermesi gerektiğini savunmuştur. Trump, Ocak 2017’de Başkanlık yeminini ederek göreve başladığında, ilk icraatlarından biri olarak 157 yıldır uygulamada olan Anayasa’nın bu maddesini geçersiz kılmak olmuştur.
Kararname yasal engellere takılabilir
Trump, ABD’de doğan çocuklara vatandaşlık hakkı tanıyan uygulamayı sona erdirmek için imzaladığı başkanlık kararnamesiyle bunu gerçekleştirmiştir. İmza aşamasında bir gazeteci, Anayasa’daki “ABD sınırları içinde doğan her kişi ABD vatandaşıdır” hükmünü hatırlatmış ve bu kararın yasal engellere takılabileceğini belirtmiştir. Trump ise, “Haklı olabilirsiniz ama bizim de itirazlara karşı iyi gerekçelerimiz var” yanıtını vermiştir.
5 milyon göçmen çocuk ‘doğum hakkı’ ile ABD’de
Pew Hispanik Merkezi’nin 2016 yılında yayınladığı bir rapora göre, ABD’deki tüm doğumların yaklaşık yüzde 6’sı yani yılda 4 milyon doğumdan yaklaşık 250 bini, izinsiz göçmenlere ait olarak kaydedilmiştir. Bu durumda, en az bir izinsiz ebeveyni olan 18 yaş altındaki 5 milyon çocuk, ABD’de yaşamaktadır. Göç Politikası Enstitüsü ise bu sayının 2018 yılında 4,1 milyon çocuk olduğunu tahmin etmektedir.
Türk ünlüler de doğum için ABD’ye gitti
Türk ünlülerin birçoğu, doğum hakkı vatandaşlığından yararlanmak amacıyla ABD’de doğum yapmayı tercih etmiştir. Öne çıkan isimler arasında Fatih Terim’in kızı Buse Terim, oyuncu Ceyda Düvenci, manken Didem Uzel, fenomen Eylül Öztürk, oyuncu Tuba Ünsal, Deniz Akkaya, Defne Samyeli ve Sibel Can gibi popüler figürler yer almaktadır. Bu uygulama, Türkiye’deki ünlülerin çocuklarının ABD vatandaşlığına sahip olması yolunda önemli bir adım olmuştur.
