Mehmet KAYA – Türkiye’de son zamanlarda, özellikle çocuklara karşı işlenen suçlar ve çocuk ölümleri gibi trajik olaylar sonucunda çocuk yoksulluğu konusuna olan ilgi arttı. İzmir’de bir yoksul ailenin maddi sıkıntılar nedeniyle hurda kağıt toplayarak geçim sağladığı, bu yüzden evde yalnız bırakılan 1-5 yaş aralığındaki 5 çocuğun bir yangında hayatını kaybetmesi, bu durumu daha da gündeme taşıdı. Bu olay, toplumda çocuk yoksulluğunun ne denli ciddi bir mesele olduğunu gözler önüne serdi.
Çocuk yoksulluğuna dair TEPAV bünyesinde yayımlanan Ekrem Cünedioğlu ve Yağmur Uzunırmak’ın araştırmasına göre, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından tanımlanan eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ı yoksulluk sınırı olarak kabul edilmiştir. 2022 verilerine göre, 2023 yılında açıklanan istatistikler ışığında, 0-17 yaş grubunda 7,03 milyon çocuk yoksulluk içinde yaşamaktadır. Yoksul çocuk oranı ise yüzde 31,3 olarak belirlenmiştir. Araştırmada 2017 yılına kıyasla yoksulluk oranının arttığı gözlemlenmişken, yaş grupları incelendiğinde bazı gruplarda bu artışın oldukça yüksek olduğu dikkat çekmektedir. Eşdeğer hane fert geliri yerine kişi başına gelir kullanıldığında, medyan gelirin yüzde 60’ının altındaki çocukların yoksulluk oranı yüzde 42,2 olarak hesaplanmakta ve bu da 9 milyon 590 bin yoksul çocuk sayısına ulaşmamıza neden olmaktadır.
25 yaş üstü nüfusta yoksulluk yüzde 18,2
Kişi başına gelir hesaplamasına dayanan analizlerde, bebek ve çocuklar arasında yoksulluk oranının oldukça yüksek olduğu gözlemlenmiştir. 2022 verilerine göre, bebeklerde (0-2 yaş) yoksulluk oranı yüzde 41,4, çocuklarda (3-14 yaş) yüzde 43,8, gençlerde (15-24 yaş) yüzde 29,9 ve 25 yaş üzeri nüfusta ise yoksulluk oranı yüzde 18,2 olarak kaydedilmiştir. Türkiye’deki bebeklerin büyük bir kısmı yoksul koşullarda yaşamaktadır.
2 milyon çocuk derin yoksulluk içinde yaşıyor
TEPAV bünyesinde başka bir çalışmaya imza atan Hakan Yılmaz’ın araştırmasında ise EUROSTAT metodolojisi kullanılarak 2023 yılı itibarıyla çocuklardaki yoksulluk oranı yüzde 34,4 olarak tespit edilmiştir. Önceki yıllarda, 2020 yılına kadar yoksulluk oranı yüzde 33-34 aralığında iken, 2021 yılından itibaren bu oran yüzde 34’ü aşmıştır. Bu çalışmada, yaklaşık 2 milyon çocuğun “derin yoksulluk” koşulları içerisinde yaşadığı belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, çocuklara yönelik devlet destekleri ve teşvikler açısından geriye giden düzenlemelere dikkat çekilmiş, koruma amaçlı politikaların ise Avrupa Birliği (AB) ortalamasının çok altında kaldığı vurgulanmıştır. Hakan Yılmaz, kamu harcama programlarında çocuğa yönelik koruma harcamalarının toplam GSYH’ye oranının binde 5,5 seviyelerinde olduğunu kaydetmiş ve bu durumun AB ortalaması olan yüzde 1,7 ile kıyaslandığında düşük kaldığını belirtmiştir. Bu veriler ışığında, Türkiye’de çocuk yoksulluğu oranının AB ülkelerine göre ortalama yüzde 80 daha yüksek olduğu ve bu durumun bütçe kaynaklarının yeterince sosyal programlara ayrılmaması sorunuyla birleştiği önemli bir öncelik meselesi olarak gündeme gelmektedir.
Ekonomim
